andreas

Labels: geslachtsziekte, sexuele onthouding, kruisiging, aureool, gekte, gesol met heilig hoofd, trouwlust, naakte handelingen.

Ik ben niet rooms-katholiek, maar hoor bij een verre uitloper van de calvijnse tak van het protestantisme. Op deze dag, zijnde mijn geboortedag, wordt door de aanhangers van Benedictus XVI, St. Andreas herdacht. Daarom wat biografische ditjes & datjes van de man.

Volgens het Evangelie door Johannes is Andreas (Grieks: aνδρέας, ‘de mannelijke, de moedige’) de eerste leerling van Johannes de Doper en broer van Simon (aka Petrus). Andreas en zijn broer waren beiden visser uit Betsaïda. Andreas is de eerste bij naam genoemde discipel van Jezus en hij introduceerde zijn broer bij Jezus. In eerste instantie bleven zij vissers, maar later blijven zij bij Jezus op Zijn verzoek.

Volgens de overlevering preekt Andreas het evangelie na dood en opstanding van Jezus in Griekenland en Asia Minor. In Patras is hij de marteldood gestorven aan een x-vormig kruis, dat sindsdien bekend staat als Andreaskruis.

Omstreeks het jaar 60 genas hij in het noorden van de Peloponnesos, in het stadje Patras, de ernstig zieke Maximilla, echtgenote van stadhouder Ægeas. Zij bekeerde zich vervolgens tot het christendom. Ægeas was woedend, niet vanwege haar genezing of bekering, maar vanwege Andreas’ advies om niet meer met haar man te slapen, aangezien Ægeas haar had besmet met een gevaarlijke geslachtsziekte. De stadhouder liet Andreas geselen en aan het kruis binden, met een uiterst pijnlijke en langzame dood tot gevolg. Hangend predikte Andreas twee dagen lang, omgeven door een lichtend aureool, voor de toegestroomde menigte. Ægeas werd door waanzin getroffen en viel dood neer op de drempel van zijn ambtswoning.

Andreas’ lichaam ligt begraven in de grafkelder te Amalfi (nabij Napels, Italië), maar zijn hoofd werd eeuwenlang bewaard in de St. Pieter te Rome. In 1964 heeft Paus Paulus VI dit hoofd geschonken aan de patriarch van Constantinopel als een gebaar van toenadering, want in het Oosten is de H. Andreas één van de meest vereerde heiligen. Hij zou, volgens de legende, de kerk van Byzantium hebben gesticht. Andreas’ hoofd bevindt zich thans in de speciaal ervoor gebouwde basiliek in zijn sterfplaats Patras.

Waarom bidden trouwlustige meisjes tot St. Andreas, terwijl hij Maximilla ontraadde intieme omgang te hebben met haar man? Om onnaspeurlijke redenen spelen in de legenden rond deze heilige, jonge mannen en vrouwen een belangrijke rol. Zo bekeerde hij een zwangere moordenaarsvrouw, die niet kon baren en de godin Diana om hulp had gevraagd. Meisjes die hun toekomstige man wilden zien, moesten in de Andreasnacht naakt bepaalde handelingen verrichten en bidden. Bijvoorbeeld met een nieuwe bezem het huis vegen, naakt op een zilveren munt stappen of in de schoorsteen kijken. (Het ’s nachts naakt rondlopen was waarschijnlijk geen pretje, zeker als je de weerspreuk bij deze dag kent: ’Sint Andries brengt de vries’.)

St. Andreas is de patroonheilige van Rusland, Schotland, Spanje, Griekenland, Sicilië, Neder-Oostenrijk, Bourgondië, Achaia, Napels, Ravenna, Brescia, Amalfi, Mantua, Pesaro, Avranches, Bordeaux, Wemeldinge, Aartrijke, Brugge, Patras, Berchtesgaden, Brunswijk, Hattem, Holstein, Lampertheim, Luxemburg, Minden, Plymouth, het bisdom Constantinopel, het bisdom Grand Rapids, de Schotse Orde van de Distel en verder van de vissers, de vishandelaars, de zangers, de spinsters, de zeilers en de metselaars. Hij wordt aangeroepen tegen jicht, nekstijfheid, krampen en de rodeloop en verder voor huwelijksgeluk en kinderzegen.

Zijn attribuut is een x-vormig kruis, waarop hij de marteldood is gestorven. Andere attributen zijn: vissen, slangen of/en een boek.

Bron: K. van Kemenade, P. Spapens; »365 Heiligendagen« (Eindhoven/Hapert 1993)

Hij is een heilige dus een voorbeeld ter navolging. Wat kan ik van André leren voor geloof en leven?

Hij was de eerste die Jezus (h)erkende als Messias (cf. Joh. 1:35–42), zijn broer bij Hem brengt, die vervolgens de hoofdrol gaat spelen in de kerk die ontstaat na Jezus’ lijden, sterven en verrijzenis. Andreas is dus iemand die goed waarneemt, anderen bij het heil betrekt, en verder zelf wat op de achtergrond blijft. Zo’n bescheiden rol lijkt mij op het lijf geschreven.  

André als geloofsverkondiger lijkt een terughoudende opstelling te hebben t.a.v. sex. Niet vanwege preutsheid, overigens, maar om redenen van volksgezondheid. Die stadhouder had een SOA dus het was heel verstandig van Andreas om de pasbekeerde Maximilla onthouding van geslachtsverkeer aan te raden. Wat e.e.a. mag/moet betekenen voor mijn (sex)leven, weet ik eigenlijk niet. Niet neuken als één van de partners een geslachtsziekte heeft, lijkt me common sense; ik heb geen heilige nodig voor zo’n les.

Na zijn heiligverklaring is hij de voorspreker als je last hebt van jicht, nekstijfheid, krampen of de rodeloop (wat dat laatste ook zijn moge). Gek genoeg niet bij hiv, chlamydia, genitale wratten, herpes genitalis, gonorroe, hepatitis B of/en syfilis. (Of heeft de RKK daar een andere heilige voor — Moeder Teresa misschien?) Het is dan ook passend dat een apotheek te Velden (NO Limburg) onder Andreas’ vlag  vaart. Een gang naar de dichtstbijzijnde apotheker zou ook mijn eerste reactie zijn bij symptomen van jicht of nekstijfheid, niet een schietgebedje richting Andreas. Maar ik ben PKN-gereformeerd (een ‘kerkelijke gemeenschap’ volgens Bennie de Zestiende, dus geen kerk).

Dus ik vier vandaag gewoon mijn eigen verjaardag door afgelopen vrijdagavond de 26^ste november een concert van het Nederlands Kamerkoor bij te wonen (dat adembenemend mooi zong, zoals we gewend zijn).