deeltje

Twee berichten vandaag zijn blijven hangen. Dat is mijn dagelijkse opgave, nadat ik de krant gelezen heb. Wat herinner ik me van alle nieuws, opinies, gemengde berichten en zelfs reclame, tijdens mijn werkzaamheden de dag door.

Twee dingen dus. De ‘deeltjesversneller’ en de ‘middelpuntzoekende krachten’ van groepen in de samenleving waar Z. Ex. Minster van Sociale Zaken P. H. Donner het over heeft.

Donner’s betoog is na te lezen op www.trouw.nl/donner.

Het is opvallend dat de Podiumredactie van Trouw als titel boven de samenvatting in de krant zet: “De islam blijft, en hoort erbij”, terwijl Donner het heeft over ‘wat bindt ons/wat ons bindt’. Welk hoorapparaat had Trouw in toen hij (deze krant is een heer) Donner beluisterde, vraag je je af.

Maar goed.

De protonen onder de grond bij Genève die met een onvoorstelbare kracht op elkaar botsen en zo hopelijk het ‘Higgs-deeltje’ onthullen dat misschien niet eens bestaat; en de ‘vanzelfzwijgende goede samenleving’ van Donner (als overtreffende vorm van ‘vanzelfsprekend’). Zoals hij zegt:

‘Wat bindt ons als samenleving?’ [H]et […] zal duidelijk zijn dat die vraag beantwoordt wordt door wat u verstaat onder samenleving en de binding daarbinnen van de leden van die samenleving. Daarom wordt de vraag doorgaans ook niet gesteld als men de samenleving beleeft en ruwweg een idee heeft van wat dat inhoudt. Een goede samenleving is vanzelfsprekend, of sterker nog: vanzelfzwijgend. Samenleven doe je, voel je, geloof je, hoop je; en waar dat gevoel en geloof verdwijnen los je dat niet op door er over te praten en het probleem verstandelijk te vatten. Tegen de tijd dat u zich afvraagt wat uw huwelijk inhoudt, heeft u een probleem. […] Bij alle persoonlijke voorspoed, maken we ons zorgen over hoe het verder moet met de samenleving. Dat is niet geheel vreemd, gegeven dat we ons rijker weten, beter verzorgd en veiliger dan ooit eerder – en dan waar ook elders; dan ga je je zorgen maken zoals de rijkaard die niet kan slapen uit vrees dat hij weer armer wordt. De toekomst hoeft voor ons niet beter, als zij maar duurzaam is.

En over de rol van religie in die samenleving zegt Donner o.m.:

Wat is de rol bij dat alles van religie? De zorg over de samenleving die aanleiding is voor de vraag ’wat bindt ons’, is in niet geringe mate ingegeven door zorg over de groeiende betekenis van de islam in Nederland en de tegenstellingen die dat oproept. Op de uitnodiging voor vanavond stond dan ook apart vermeld de vraag of religie een splijtzwam is dan wel een bindmiddel voor onze samenleving. Religie is beide; alles wat bindt is ook een element van scheiding. Religie was eeuwenlang een sterk maatschappelijk bindmiddel. Tussen religies kan de samenleving uit elkaar spatten indien er geen afdoende tegendruk bestaat in gemeenschappelijk belangen, wederzijdse afhankelijkheid en een gevoel van onderlinge verbondenheid en betrokkenheid. Dat was waarom verdraagzaamheid en religieuze tolerantie hier eeuwen bestonden. Ondanks onze vrij fundamentalistische geloofsaard, hadden we wel wat beters te doen dan elkaar te bevechten; we moesten dijken bewaken, handel drijven en ons tegen het buitenland afzetten. Samenleven in religieuze verscheidenheid wordt moeilijk wanneer religieuze verschillen gaan samenvallen met andere politieke, sociale, economische, etnische en culturele verschillen. Dan gaat men langs elkaar heen leven en versterken religieuze tegenstellingen de andere verschillen [en omgekeerd zou ik er aan toevoegen—ypek].

En:

Het kan niet zo zijn dat we forse kritiek hebben op het geloof en gedrag van anderen, om wanneer er kritiek komt op de eigen zekerheden en eigenaardigheden, onmiddellijk politie en justitie te hulp te roepen om ons te beschermen. Zekerheid en bescherming zijn tweezijdig.

Uit het hele verhaal lijkt het wel of Donner op zoek is naar een ‘Higgs-deeltje’ als oplossing voor een pijnlijk hiaat in het Standaard Model van samenleving. En net als bij de ultradiepe en mega-geleerde fysica onder Genève bestaat het misschien niet eens. En lopen we in cirkels onszelf achterna tot de volgende botsing van ideeën, overtuigingen, (geloofs)waarheden en zekerheden. Met de woorden van Coldplay in »The Scientist«:

I was just guessing at numbers and figures
Pulling the puzzles apart
Questions of science, science and progress
Do not speak as loud as my heart
Tell me you love me, come back and haunt me
Oh and I rush to the start

Running in circles, chasing our tails
Coming back as we are
Nobody said it was easy
Oh it’s such a shame for us to part
Nobody said it was easy
No one ever said it would be so hard
I’m going back to the start