idee

Ik heb zes [6!] paspoorten. Waarvan vijf verlopen zijn. Het eerste is Model 1950, maar gedrukt in 1982 door de Staatsdrukkerij, ’s-Gravenhage. De tweede is van 1989 en behalve ‘Koninkrijk der Nederlanden’ staat op de titelpagina ‘Europese Gemeenschap’ en een nieuw gestileerd Nederlands wapen.

Op het eerste plaatje zie je Model 1950, met een fraai wapen in grijs-metalen kleuren.

Daaronder een pagina uit model 1994 (met Turks zegel en stempel ad NLG 29; zoveel kostte dat toen in de pre-Euro tijd). Door Wim Crouwel c.s. geTotalDesignd. 

Een leuk paspoort was dat, want wanneer je moest wachten — waarmee je de meeste tijd doorbrengt op reis naar en van Turkije — had je wat te zien en te lezen. De geschiedenis van Nederland stond namelijk in woord en beeld in de 32 bladzijden van dit paspoort. Al heb je om die te lezen wel een vergrootglas nodig. Op de eerste pagina is nu sprake van ‘Europese Unie’, naast ‘Koninkrijk der Nederlanden’.

Het model daarna is ontworpen door Jaap Drupsteen en in het boekje staat niet langer waar het gedrukt is, waarschijnlijk Hongarije of China of een ander lage-loonland.

Drupsteen heeft wel een appeltje te schillen met Crouwel. Dixit: “Het paspoort als ‘onderwerp’ is van zichzelf al karakteristiek genoeg, dus waarom zou je er dan nog molens of zeilschepen bij gaan slepen. Een paspoort is geen leuk boekje waar je je kinderen uit voorleest, het is een reisdocument. Als je beveiligingselementen moet gaan verstoppen in concrete voorstellingen, kan het al gauw mis gaan. De controle wordt dan te complex. Het is iets anders als er een hele baan over een ontwerp of een heel vlak fout gaat. In dat geval durven fraudeurs een document niet eens in omloop te brengen.”

Zijn ontwerp is dan ook heel basisch: rechthoekjes, streepjes, arceringen. En op de binnenzijde omslag geen Nederlands wapen (krijgt Roemer toch gelijk met z'n Euro-scepsis), maar een raar soort opgedroogde vlek, i.t.t. de Mondriaanse rechtlijnigheid in de rest van het boekje.

In het colofon staat jargon van het computertijdperk: Model 007, Versie 001. En eigenlijk is het geen paspoort meer, maar een omslag-met-veel-papier voor een creditcard. Daarvan vind ik vooral het in minuscule gaatjes gestanste zelfportret heel bijzonder.

Maar in alle paspoorten verzoekt de Minister van Buitenlandse Zaken, “in naam van Hare Majesteit de Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz., alle overheden van bevriende naties aan de houder van dit paspoort vrije en ongehinderde doorgang te verlenen alsmede alle nodige hulp en bijstand te verschaffen.” 

Dat zal een steeds kleiner aantal landen zijn, elke keer Leers bij Wilders ontboden wordt, wanneer hij (Leers) iets vriendelijks zegt over buitenlanders — ik had gewoon een goedkopere ID-kaart moeten nemen…