speier

Deze photographische inpressie (zwaar gemanipuleerd m.b.v. Picasa) staat hier om het wonderschone woord 'gargoelje' aan de vergetelheid te ontrukken. Een gargoelje (van het Franse gargoyle) is een waterspuwer, of spuier, of speier. Deze is in Zürich te bewonderen, maar de (neo)gothische kerk bij u in de buurt heeft er tientallen; kijk omhoog Sammie!

Groenhark

De Waddenvereniging meldt vandaag op hun netstek:

Drie zeldzame orchideeënsoorten bij Lauwersmeer
Vorig jaar werden al de duinwespenorchis en de grote keverorchis ontdekt, kort geleden werd de groenknolorchis aangetroffen. Het Nationaal Park Lauwersmeer is trots op deze orchideeënsoort die op de Rode Lijst staat. Waarschijnlijk zijn de zaadjes afkomstig van Schiermonnikoog en over de Waddenzee gewaaid, daar komt deze soort ook voor. Nu nog zorgen dat de konijnen ervan afblijven...!

Ik ben lid sinds de jaren '70 van de vorige eeuw van deze natuurvriendenclub toen ze nog 'Landelijke Vereeniging tot Behoud van de Waddenzee' heetten.

Ik ben fan van de Wadden. Dat is dan ook de reden dat ik er zo weinig mogelijk kom. Laat de natuur rustig z'n gang gaan, daar hebben ze geen toeristen bij nodig, die storen alleen maar. Natuurbehoud is toch iets anders dan het netjes aangeharkt houden van een Werelderfgoed, zodat wij er met veerboten, scootmobiels en platvoeten doorheen kunnen banjeren?

De verzuchting aan het eind van het berichtje roept bij mij een stiltegebied bedreigend aantal vragen op. Hoezo mogen de konijntjes niet van de orchideeën eten? Omdat die op de Rode Lijst staan? Dat is ónze lijst, niet die van de konijnen. Wat als de Schierse Groenhark (ik verzin maar wat) op de Rode Lijst staat en (hoera!) gesignaleerd wordt bij het Lauwersmeer? De Groenhark eet zoals bekend alleen de zaadjes van de groenknolorchis (Rode Lijst). Mag het dan wel?

En waarom staat het konijn eigenlijk niet op de Rode Lijst? Omdat er genoeg van zijn? Sinds wanneer is kwantiteit een reden om natuur te beschermen? Natuur is natuur, konijntjes eten groenvoer en orchideeën zijn groen. Dus Broer Konijn (en al je zusjes, broertjes, nichtjes, neefjes) geniet van de Wadden in al hun brede en diverse schoonheid. En vooral van de groenknolorchis!

Koninkje

CD gekocht. Gekocht. In een winkel. Ik leg het uit. Deze methode is een ruilhandel van muziek voor geld. Een soort on-demand downloaden van hard-copy in realtime, tegen betaling. Zoals in Second Life, maar dan in een niet-virtuele winkel met een levensechte verkoopster (hoewel ze er uit zag als een avatar). Ik gaf 8 euro en kreeg een CD en 1 eurocent terug. Dat kan tegenwoordig, ze vinden wat uit.

Het ging om "Number Ones", een verzamel-CD van Michael Jackson. (Goedbeschouwd zou de titel "Numbers One" moeten zijn, maar dat bekt niet lekker). Van hem heb ik twee langspeelplaten (zie Wikipedia, ik ga hier niet alles uitleggen): "Off the Wall" en "Thriller", uit de jaren '80 van de vorige eeuw. De CD heeft de beste nummers van die LP's + latere #1's.

Lekkere muziek om bij te strijkmijmeren. Zo vroeg ik me af wat er toch met Jackson is misgegaan. In Jackson's gloriedagen beleefde een andere musicus ook artistieke hoogtepunten: Prince. Prince ging daarmee door, zelfs toen hij geen LP/CD verkocht. Jackson, echter, ging ten onder in een mediacircus waarbij het om van alles ging behalve zijn muziek.

Zijn teloorgang is te beluisteren in de chronologisch gerangschikte 18 tracks van "Number Ones". 'Bad' bijvoorbeeld is een slap aftreksel van 'Beat It', 'Black Or White' is alleen vermeldenswaard vanwege de bijbehorende videoclip (die niet op de CD staat) en 'Blood On The Dance Floor' is bij lange na niet de hotte dancetrack, zoals de titel doet vermoeden. En van de laatste twee nummers vraag ik me af waar en in welke hitparade die ooit nummer 1 hebben gestaan (Antartica? Neverland?).

Jammer, want deze CD laat horen dat de King of Pop best wel wat kon.
Het hoofdstuk 'Michael Jackson' op Wikipedia kan nu definitief worden afgesloten. En het zal een korte vermelding zijn: tien nummers van deze CD en links naar 'verpest talent', 'moonwalk' en 'pederast'.

Jammer ook dat het ultieme liefdespijnliedje 'She's Out Of My Life' (waarin Jackson's stem zo mooi zielig breekt) nooit ergens nummer 1 heeft gestaan en deswege niet op de CD staat. Dus vooralsnog kan ik mijn platenspeler niet de deur uitdoen.

[Voor een volledig overzicht van "Number Ones" zie: http://www.musicmadesimple.info/collection/details.php?ReleaseID=25&GenreID=12]

Perspectief

Hij was erbij

Tja, de Tweede Wereldoorlog (1933-'45). Adolf Hitler, Nazi's (bekend om hun pittige marsmuziek en ploertig optreden tegen alles wat niet Nazi was), werkkampen, strafkampen, vernietigingskampen, waar op industriële wijze letterlijk miljoenen Joden, zigeuners, geestelijk gehandicapten en 'andersdenkenden' zijn vermoord of omgekomen. Dit alles met stilzwijgende instemming van de meerderheid van de Duitsers van die tijd.
Het Duitse leger dat in 1940 Nederland binnenvalt en tot '45 bezet. Het Oranjehuis en regering die laten zien waar ze voor staan en zich met de staart tussen de benen uit de voeten maakt naar Engeland en Canada.
De rest van de Nederlanders die blijft en zich vooral bezighoudt met overleven, met lede ogen toeziend hoe Joden (enz.) worden opgebracht en afgevoerd naar kampen (zie boven). Sommige Nederlanders die er aan meedoen, sommigen die in verzet komen (door het drukken en verspreiden van illegale krantjes of door mensen bij zich te laten onderduiken), de meesten die er wat van proberen te maken.

Ik ben gelukkig van 1959 en heb alles van horen zeggen (uit boeken, door documentaires en af en toe van ooggetuigen: ouders, ooms, grootouders).
Eén zo'n ooggetuige vandaag ontmoet. Dit is zijn verhaal.

We schrijven 1942. H. is 'ondergedoken' in Alkmaar. D.w.z. hij verblijft zonder dat de Duitse autoriteiten het weten op een boerderij van een oom. H. ontkomt zo aan verplichte tewerkstelling in Duitsland. H., 18 jaar, ontmoet meisje, 16. Meisje en H. vrijen, meisje raakt in verwachting. Zo gaat dat tijdens een bezetting. Ze moeten trouwen, want zo hoort dat (tijdens een bezetting).

Een kennis van een vriend van de vader van het meisje weet een oplossing. Hij heeft een broodbakkerij in Amsterdam. Met valse papieren kunnen ze 'legaal' trouwen. H. krijgt een (vervalst) formulier waaruit blijkt dat hij 'onontbeerlijk is voor de oorlogsinspanning', d.w.z. hij moet meehelpen in de bakkerij, hoewel het hongerwinter is en er niet veel valt te bakken. Er is geen voedsel, geen brandstof. Als salaris krijgt H. één brood per week. Meisje gaat lopend van Amsterdan naar Friesland om eten. Zij doet er zes dagen over en bij terugkomst wordt de door een ver familielid meegegeven zak van 1,5 kg aardappelen geconfisqueerd door een Duitse soldaat.

Ze krijgen dankzij het formulier woonruimte toegewezen. Het is een bovenwoning, die al twee jaar leegstaat omdat het Joodse gezin dat er oorspronkelijk woonde, al lang is gearresteerd en naar een Pools kamp is getransporteerd (zie boven).

H. vertelt dit verhaal bijna gnuivend. Wat een buitenkans dat hij, zijn vrouw en hun zoontje zo de rest van de bezetting konden doorkomen!

Ik ben helemaal uit het veld geslagen van dit ooggetuigenis.
H. heeft geen woord gezegd over het lot van de Joodse familie. Hij heeft wel aanmerkingen op de staat van de woonruimte: alle koperen leidingen waren er uit gesloopt, de kachels gestolen en er was geen water of licht. Maar hij zei niets van de plunderaars.

Ik besef: dit was dus de reëel bestaande werkelijkheid van de Tweede Wereldoorlog in Nederland van 1940-'45. Een Joods gezin wordt weggevoerd om vergast en verbrand te worden. Klaarblijkelijk heeft niemand van de buren (of wie dan ook) daar iets tegen ondernomen (of kunnen ondernemen). Sterker nog, enkelen van hen hebben het huis leeggeroofd. En een jong gezin kan dankzij dit kraakpand overleven.

Bij welke van deze groepen zou ik gehoord hebben, in 1940-'45? Ik ben geen held, misschien wel gewoon laf. Zou ik het Duitse arrestatieteam hebben tegengehouden als buurman van het Joodse gezin? Zou ik wat van waarde achterbleef in hun huis, hebben gestolen?

Dat zijn de keuzes waar je voor komt te staan als onderworpene van een vreemde bezettingsmacht. En misschien zie je die vragen niet eens, maar kijk je alleen maar naar wat jou kan helpen om het vege lijf te redden.

Ik krijg een sterke bewondering voor 'onze jongens en meiden' in Afghanistan, die daar in een soortgelijke en tegelijkertijd extra gecompliceerde toestand aan 'vrede werken' (zoals dat heet).

Sprook

Er was eens een muisje dat geen beschuit lustte.
Kaas ging nog wel, maar beschuit kwam er bij haar meteen weer uit.
Haar vader vond dat je alles moest lusten en nooit eten mocht laten staan.
[Typisch een principe dat alleen in Nederland kan bestaan].
Op een dag stond er weer beschuit op het menu.
Vader Muis had zijn schamele leven gewaagd voor een volkoren mueslibeschuit.
En toen zijn dochter dan ook weigerde te eten, werd hij zo boos dat hij haar ik weet niet wat kon doen.
Toen begon het meisjesmuisje te huilen.
‘Ik kan er toch ook niks aan doen, dat ik beschuit niet lekker vind’, snikte zij.
[Daar had zij gelijk in, want je kunt iets niet op commando lekker vinden].
‘Heb je het ooit weleens geproefd?’, riep Vader Muis uit.
[En daar had hij weer gelijk in, want je moet eerst iets geproefd hebben, om te weten of je het lekker vindt of niet].
‘Jawel’, zei het muisje, ‘Maar toen had ik zo’n last van m’n kies.’
[Dat klopte. Toen had zij een behoorlijk rotte kies, die ontzettend pijn deed].

Moraal
De tandarts moet weer in Basispakket.

Bergbaan, Rigi, Zwitserland

Onderdruk

Op school had Wilbert Wipstrik geleerd dat actie nog geen beweging is. Daar hadden ze hem ook aangeraden 'iets met mensen' te gaan doen. Toen hij na een afgebroken stage bij de plaatselijke bakker, loketbeambte werd bij de Rabobank meende hij dan ook zijn draai gevonden te hebben.

Nu was het het de tweede dag van de cursus 'Fulfill Ur Potenzial'. Omdat hij vijf jaar in dienst was, had zijn chef hem naar Bilthoven gestuurd. In een 18de-eeuwse villa was hij, samen met zo'n vijftien lotgenoten uit het hele land, weer terug op school.

De cursusleider, een veertiger die bijna wanhopig deed of hij net 18 was geworden, had de cursisten een woensdagmiddag en -avond beziggehouden met spelletjes, post-it briefjes en dia's.

Ze waren nu door hem in groepjes van twee, drie een nabij bos ingestuurd, met de opdracht, 'task' zoals hij het noemde, om er met het daarin aangetroffen materiaal een boomhut te maken.

Dus zat Wilbert nu te sjorren aan een met zwammen overdekte boomtak, waarvan hij hoopte dat die het gewicht van hem en zijn collega Veerrssen zou kunnen dragen.

Veerssen was ondertussen in de weer met een zaag, maar het was Wilbert onduidelijk wat ze ermee moesten.

Wilbert gaf Veerssen een tikje op de schouder: "Wat gaat dat worden?"

Veerssen stopte met zijn werk, "Ik dacht, wat korte plankjes als bodem."

"Actie is nog geen beweging, Veerssen, hoe wil je die vastmaken?"

"Met spijkers", en Veerssen hield de 'toolkit' omhoog. "We spijkeren ze vast in die boom en dan met bladertakken wanden maken."

Wilbert knikte en sleepte zijn tak naast het stapeltje bij Veerssen's voeten.

"Dat moet genoeg zijn, ik ga maar op zoek naar takken met bladeren."

Pas toen hij Veerssen niet meer zag, maar nog wel kon horen, besefte Wilbert dat het herfst was.

Geplet

Met in de achtergrond meedeinende waarden- en normenstelsels overdenk ik de voor- en nadelen van strijken. Wanneer en waarom is het gebruik geworden om textiel te pletten? Welk groot beschavingsideaal heeft de mens ertoe gebracht om stoffen kledij met behulp van hitte gelijk te schakelen? Wie heeft ons ertoe aangezet gietijzeren bouten toe te passen om kreukels weg te poetsen? Wanneer en hoezo is het maatschappelijk onaangepast geworden om ongestreken door het leven te gaan? Wat wil ik uitdragen met een al dan niet gestreken overhemd? En wat te denken van een vriend van mij, die alleen de kraag en de manchetten van zijn shirts strijkt, omdat hij er pullovers over draagt. Is dat verzet? Een statement? Maar waartegen of waarvoor?

Hier komt

De kamer was niet groter dan het tweepersoonsbed waar hij alleen in lag. Hij was wakker geworden van het inschakelen van de bouwlampen. De zware gordijnen konden zelfs dat licht niet buitensluiten. De nachtploeg ging aan de slag. Het geratel van boorhamers werd soms overstemd door het gruizelend geluid van omlaag vallende bakstenen.
Hij kende de geluiden van overdag, nu klonken ze helderder.
Hij sloot de ogen en draaide zich op zijn rug.
In de cocon van lawaai begon hij geluidloos te tellen vanaf 1.

Fotobijschrift

De foto rechts is een opname van een standbeeld nabij het meer van Zürich, Zwitserland. Het stelt David voor met het afgehakte hoofd van Goliath. Of het is een stenen weergave van een gedeelte uit oud-Griekse mythologie. Of het is een scêne uit de rijke historie van de Zwitsers.
Hoe dan ook, wie dan ook, wanneer en waarom; het beeld straalt kracht en overwinning uit. De 'kleine man', schijnbaar weerloos maar met z'n voet op een afgehouwen hoofd.
Een beeld dat mij doet denken aan het neerhalen van Saddam's stenen evenbeeld aan het zogenaamde eind van de krijgstocht van de VS in Irak.
Maar in het beeld in Zürich, staat het hoofd in mijn visie voor de VS.
En de jongeling...? Wie of wat representeert hij?

In de bocht

Tegen de zon in turend rijd ik mijn auto over de kronkelweg langs de Vecht. Zorgvuldig lettend op tegemoetkomend verkeer. De weg is smal en het overzicht niet groot.

Als de rolstoeler ineens voor me opdoemt, ben ik dan ook niet geschrokken, hoogstens verbaasd. Wat doet een rolstoeler, ver van de bewoonde wereld, hier in de berm? Heeft-ie een lekke band? Is-ie gestopt om op adem te komen?

Als ik afrem, steekt de man z'n hand op. Het lijkt een groet, geen gebaar om hulp. Ik wil het autoraam naar beneden draaien, maar zie er van af. Als ik een voetganger in de berm had zien staan, was ik dan gestopt? Had ik me dan afgevraagd of er iets met hem aan de hand is?

Wanneer ik de auto weer op snelheid breng, zie ik in de achteruitkijkspiegel hoe de man in de rolstoel zijn beide middelvingers naar me opsteekt.

Materie & Geest

Het strijken van overhemden is fysieke handeling met een geestverruimdend effect. Tijdens het geconcentreerd heen-en-weer bewegen van de strijkbout (de materie) komen gedachten boven, worden inzichten helder en antwoorden geboren.

Zoals het idee dat kreukels glad maken lijkt op het effenen van pieken en dalen in mijn leven.

Echter, hoewel gestreken blijven kreukels zichtbaar (maar dat kan ook aan de kwaliteit van mijn strijkijzer liggen). Ze zijn weliswaar geplet, maar nog steeds herkenbaar als plooien.

Zoals wat mij in het leven overkomt: hoogte- en dieptepunten worden door het 'strijkijzer des tijds' minder steil gemaakt, maar blijven heuvels langs de afgelegde wegen van mijn bestaan.